Morning Prayers in the Awabakal Dialect (1835)

A Selection of Prayers for the Morning, from the Service of the Church of England, Intended for the Introduction of Public Worship amongst the Aborigines of Australia.
By the Venerable W.G. Broughton, Archdeacon of New South Wales and Its Dependencies.
Translated into the Northumberland Dialect by L. E. Threlkeld.
Sydney: no publisher, 1835.

Introduction

This translation of portions of Morning Prayer from the 1662 Book of Common Prayer into the extinct Australian Aboriginal Awabakal language was published in 1835. The text was authorized by William Grant Broughton (1788-1853), the first and only Anglican Bishop of Australia. It was translated by English missionary linguist Lancelot Edward Threlkeld (1788-1859) with the assistance of tribal leader Biraban (died 1846).

William Muss-Arnolt omits this translation from his 1914 Book of Common Prayer among the Nations of the World, where he writes:

For the aborigines of Australia proper not much has ever been done by any Christian church body in the way of translating the Scriptures or a liturgy into their native tongue. The Australian Blacks, or New Hollanders, as they were called, wretched and miserable, were made so even more by the contact with the white settlers. Their immediate homes taken away from them by force or by stealth, they were in many cases forced back into the waterless desert, or, as in Tasmania, blotted out as a people.

David Griffiths also omits this translation in The Bibliography of the Book of Common Prayer 1549-1999 (London: The British Library; New Castle, Delaware: Oak Knoll Press, 2002).

This text was digitized by Richard Mammana in December 2015.

Wiyella Ta Yirriyirri Ta Ngorokan Ka Ko.

Weyennun ngeen ba, keawai yarakai korien geen ba, nakoiyan ngaiya ngeen bo; wonto ba ngeen wiyennun ba yarakai ta ngearun ba, Murrorong ko tuloa ko Eloi-to warikulliko yarakai umulli ta ngearun ba, ngatun murrorong kakilli ko ngearun yarakai umulli ta birung.

A! Eloi kaiyukan, Biyung-bai ngearun ba Piriwul koba, Jesu koba Krist koba, ngintoa ta umulli kan yantin koba, ngintoa ta wiyelli kan to Piriwullo yantin kore koba ko; wiyan ngeen nga tun minki lan kuttan ngeen ngearun ba kowwul lin yarakai tin, ngatun yarakai umulli tin ngeen yantin ta birung purreung ka birung, kauwullan yarakai umalala kotulli kannei to, ngatun wiyelli kan nei to, ngatun umulli kan nei to ngearun ba ko; ngiroung Pirriwul yirriyirri kan kin bukka pai ya bien kowwul ngeen kakilli ko ngiroung kauwa yuna bota kakilli ko minki ngeen katan kauwul ngali tin yarakai umulli tin ngearun ba tin, ngatun yarakai ta kotalli ko ngearun ba ko umulli ta yarakai Kamunbilla ngearun, Kamunbilla ngearun, ngintoa Biyungbai to murrorong tai ko, Yinal lin ngiroumba tin ngearun ba tin Pirriwullin Jesu tin Krist tin, warikulla yantin tara umatoara yura ki kal, ngatun kamunbilla yaraki ta birung ngurrauwil koa ngeen niroung, ngatun pital umauwil koa ngiroung yanti ko tia, Morron ta bungai kulla kauwil koa ngiroumba yitirra murrorong wiyelli ko, ngatun killabinbin kakilli ko ngali tin Jesu kin, Krist tin Pirriwullin ngearun ba kin. Amen.

A! Pirriwul Biyunbbai ngearun ba, Moroko ka ba, Eloi kaiyu kan ta yanti ka tai, Ngintoa ta ngearun miroma ngorokan ta unti ta purreung. Ngolomulla bi ngearun unti purriung ka ngiroemba ko kaiyu kan ta ko kowwul lan ta ko, ngatun kamunbilla, yanoa wal umai yi kora yarakai ngeen, murra yikora yarakai kolang. Wonto ba kauwil koa ngearun ba yantin umulli ta kakilli ko ngiroumba wiyelli ta birung murrorong umulli ko mikan ta giroung kin ngali tin Jesu kin Krist kin, Piriwul lin ngearun ba kin. Amen.

Biyung-bai ngearun ba wokko ka ba moroko ka ba kuttan, kummunbilla ngiroung yitirra yirri-yirri kakilli ko. Paipibunbilla ngiroumba Pirriwul koba. Ngurrurbunbilla ngiroumba wiyelli kannei yanti moroko ka ba ngatun yanti purrai ta ba. Nguwa ngearun purreung ka yanti katai takilli ko, Ngatun warekulla ngearun ba yarakai umatoara; yanti ta ngeen warika yantin to wiyapaiyeen ngearun ba; ngatun yuti yikora ngearun yarakai umulli kan kolang; miromulla ngearun yarakai ta birung kulla ta ngiroumba Pirriwul kannei, ngatun kaiyu kan, ngatun killibinbin yanti katai. Amen.

A! Pirriwul potokullea bi willing ngearun ba wiyelli ko ngatun wiyennun wal kurraka ko ngearun ba ko murrorong ngiroumba.

Kauwa killabinbin kakilli ko gikoung Biyungbai ko, ngatun ngikoung yinal ko, ngatun ngikoung Marai yirri-yirri kan ko.

Yanti kakulla ta kurri-kurri ka, yanti katan yakita, ngatun kunnun wal yanti ka tai kakilli ko, yanti katai purrai wirran korien. Amen.

Eloi kaiyu kan Biyungbai yantin ko ba murrorong ko ba, Wirrobullikan ngeen ngiroumba, murrorong korien ta, wiyan ngeen murrorong tuloa ngiroung yantin tin murrorong ngiroumba kin, ngatun murrorong pittul umulli tin ngearun ngatun barun yantin ko kore ko. Wiyan murrorong ngiroung ngeen ngali tin umatoarin ngearun ba tin, ngali tin ngolomatoarin ngearun ba tin, ngatun yantin tin murrorong umulli tin, ngali koba tin unti morron tin, ngatun wiyan murrorong kowwul lan ngeen ngiroung ngali tin, pittul tin ngiroumba tin ko kowwul tin ngali tin Burungbungngulli tin yantin kore tin ngikoung kin pirriwullin ngearun ba kin Jesu kin Krist tin; ngatun ngali tin kaiyu kan tin, pittul kakilli koba tin, ngatun ngali tin kotelli tin killibinbin kakilli koba tin. Ngatun wiyellan ngeen bin kotelli ko ngearun kotauwil koa ngeen tuloa yantin ta murrorong umulli tin ngiroumba tin ngatun kauwil koa bulbul ngearun ba murrorong wiyelliko; ngatun tungunbiuwil koa ugeen ngiroumba murrorong wiyelli ta, yanoa wal willing kabirung ngearun ba ka ta birung ngatun tantoa bota wal, wonto ba morron ngearunba kin birung; ngukilinnun ngeen ngearun ngiroung kakilli ko ngiroumba ko; ngatun kakillinnun mikan ta ngiroung kin yirri-yirri ka, ngatun mur rorong ka yantin ta purreung ka ngearun ba ngali tin Jesu tin Krist tin, Pirriwullin ngearun ba tin; kauwa ngikoung kakilli ko ngatun ngiroung, ngatun Marai ta ko yirriyirri kan ta ko kakil li ko yantin murrorong wiyelli ko, ngatun killibinbin kakilli ko yanti ka tai purrai wirran korien. Amen.

Eloi Kaiyu kan to ke, ngintoa ngearun ngukulla kaiyukan kakilli ko yaki ta ko wakol bota wal upulli ko wiyelli kanne ngearun ba ngiroung, ngatun bi wiya buloara nga ngoro kautilinnun ba yitirrin ngiroung ka ta ngunun ngaiya wal bi barun unnoa tara bara wiyeunun; kauwa yanti yakita Pirriwullo kotatilli kanne ngatun wiyelli kanne ngiroumba wirrobulli kan ko ba, yanti murrorong kauwil barun kin ko; ngukilli ta ngearun kin ko unti ta purrai ta, ngurrulli ko ngiroumba wiyelli kanne tuloa ko, ngatun unta ta tarai ta purrai ta morron kakilli ko yanti ka tai. Amen.

Kauwa ngearun kin ko murrorong umullita Pirriwul koba ngearun ba Jesu koba Krist koba, ngatun pittul mulli ta Eloi koba, ngatun kakilli ta Marai koba yirri-yirri kan koba kakilli ko ngearun katoa yantin toa ko. Amen.

Wiya ta Yirri-Yirri Ta Yarea Kako.

Eloi-to noa pitul ma kowwul kore ngukulla ta noa wakol bo ta yinal ngikoemba ngali ko yantien to ba ngurran ngikoung kin, keawai wal bara tatti kunnun kulla wal yanti morron katai barunba kako binnun.

Murrorong ta bara minki kan marai kan kulla barun ba, katan pirriwal koba moroko ko ba.

Murrorong ta bara kapirri kan ngatun tambun kan murrorong ko; kulla bara wara punnun.

Murrorong ta bara murrorong kan bulbul kan; kulla bara nanun wal bon Eloi nung.

Murrong ta bara pitul umullikan; kulla barun wiyennun, wonnai tara Eioi koba.

Murrorong ta bara warikan yarakai umatoara barun ba, ngatun wutea kan yarakai umatoara barun ba.

Murrorong ta kore wiya-yemma korien bon noa ba ba Pirriwul lo yarakai umatoara.

Wiyan bang ngiroung yarakai umatoara emmeomba, ngatun keawai wal bang yuro pa korien emmoemba yarakai. Wiya bang niakai wiyennun bang yarakai umatoara emmoemba Pirriwolla; ngatun bi warika yarakai umalli ta birung emmoumba.

Eloi, gintoa kaiyukan, &c., &c.

A! Eloi, ngala koba yanti ka tai inurrorong umulli kan nei ngatun warekulli kan nei, ngurrulla bi wiyelli kan nei karra kannei ngearun ba, ngatun ngeen ba ngiratoara katan tipung ko yarakai umatoara koba, ngearun ba; kummunbilla minki ko kowwollo ngiroumba ko burungbungulla ngaiya ngearun, ngali tin murrorong tin Jesu koba tin Krist tin, ngearun ba wokkol bo ta Kamulli kan ngatun Wiyellikan. Amen.

A! Eloi kaiyu kan ngatun murrorong umullikan wiyalan ngeen ngiroung ngali tin ngiroemba tin murrorong kowwol lin miromulli ko ngearun, yantin ta birung yarakai umulli ta birung ngearun; kingngereen kowwil koa ngeen buloara bo kurrabung ngatun marai, pitul kowwil koa umulli kolang ngeen unnoa tara yantin wiyatoara ngiroemba umulli ko ngali tin Jesu tin Krist tin ngearunba Pirriwul lin. Amen.

A! Mirromulli kan to kore ko ba, wirea ngearun tulling kabilli ko ngatun ngiroung ko yirriyirri ko ngiroemba ko; a! Pirri wul, pirriral man bien ngeen kara man mirromulli ko ngearun ngatun umulli ko ngearun.

Kauwa killibienbien kakilli ko, &c., &c.

Biyungbai ngearunba wokka kaba, moroko kaba katan, &c., &c.

Eloi kaiyukan Biyungbai yantin koba murrorong koba, &c., &c.

Kauwa Pitul ko Eloi koba, kowwol ke ngurra korien, mirromulla ngearun ba bulbul ngatun marai ngurrulli ta ngatun pitulmulli ta Eloi koba, ngatun yinal ko ba ngikoemba Jesu koba Krist koba ngearun ba Pirriwol koba; ngatun kowwa murrorong umulli kannei Eloi koba, Kaiyu kan koba, Biyungbai koba, Yinal koba, ngatun Marai koba yirri-yirri kan koba, kakilli ko ngearun kin ngatun munkilliko ngearun kin yanti katai. Amen.

Responses after the Commandments, if intended.

Pirriwol, Kamunbila ngearun ngatun, kakilia bulbul ngearun ba ugurrur ko unui ta wiyalli kan nei.

At the last one.

Pirriwol, Kamunbila ngearun, ngatun upala yantin unnitara wiyalikan nei ngiroumba bulbul la ngearun ba, wiyan ngeen ngiroung.

Eloi, Kaiyu kan to ke, Ngintoa natan yantin bulbul, ngintoa ngurran yantin kotali kan nei keawai bo yuropa ngiroung kin birung. Kakilia be ngearun ba kotali kanne bulbul (koba); murrorong kakili ko; pitul maowwil koa ngeen ngiroug tuloa, ngatun wiyaowwil murrorong koa ngeen ngiroemba yitirra yirri yirri kan, ngali tin Jesu kin, Krist tin, Pirriwol lin ngearun ba. Amen.

Wiya noa Eloi to unni tara wiyali kannei ngatun wiyaliala Ngatoa ta Pirriwol katan ngiroung ba Eloi, yutea banung purrai ta birung Egypt ta birung, kokira birung umali ta birung.

1. Yanoa wal bi tarai Eloi kaki yikora ngiroemba kakilli ko mikan ta rmmoung kin.

2. Yanoa wal uma yikora bi ngiroung tarai umatoara, nga tarai kiloa ta yantin kiloa wokko ka ba ba moroko ka ba, nga yantin kiloa purrai toa barra koa, nga yantin kiloa kokoin toa barra koa purrai toa: Yanoa wal bi upalinnun barran warrong bung ko baron kin, nga yanoa ngurra yikora barun: kulla wal bang Pirriwol ta Eloi ngiroung ba purrei kan ta katan, koyul mankilan yarakai umatoara barun ba biyungbai ta koba, barun wonnai ta willungngeil ngoro ta, ngatun warran ta barun ba bukka kan tia katan; ngatun murrorong umaullan barun kowwol kowwol, la pitul kan tia katan, ngatun ngurran wiyali kan nei emmoemba.

3. Yanoa bi wiya yikora wonkullo yitarra pirriwol ko ba Eloi ngiroemba ko ba; kulla noa Pirriwollo keawai noa kotunnun bon yarakai korean wiyali kan wunkullo yitirra ngikoemba.

4. Kota la purreung ta Sabbat ta yirriyirri kakilli ko. Six ka purreung ka umunnun wal bi, ngatun umunnun yantin umatoara ngiroemba: wonto ba seven ta purreung ka Sabbat katan ta Pirriwol ko ba ngiroemba koba Eloi koba, unti ta purreung ka yanoa uma yikora tarai umali kanne; ngintoa, nga wonnai to ngiroumba, nga yinalkun to ngiroemba ko, koreko umalikan to ngiroemba ko, nga napal lo umalikan to ngiroemba ko, nga buttikang ko ngiroemba ko, nga ngowi to ngirounba ko ngiroung kin ba purrai ta ba; kulla six ta purreung ka noa Pirriwollo uma moroko, ngatun parrai, ngatun wombul, ngatun yantin katan yantun ta ba, ngatun korea purreung ka seven ta; yaki tin Pirriwol pitulma purreung Sabbat ta, ngatun uma yirriyirri kakili ko.

5. Ngurrulla biyungbai ngiroemba ngatun tunkan ngiroemba, kowwil koa purreung ngiroemba kowwol kowwol kakilli ko pur rai ta ngatun noa Pirriwol lo ngikoemba ka Eloi to ngiroung.

6. Yanoa wal be bunki yikora.

7. Ya noa wal be manki yikora nukung tarai koba.

8. Ya noa wal be manki yikora tarai koba.

9. Ya noa wal be wiyayamma yikora ngakoiya yikora ngiro emba koti ta ka.

10. Yanoa wal be willai kora kokira koti ta koba ngiroemba koba, yanoa wal be willai yikora nukung koti ta koba ngiroemba, koba, ngatun keawai kore mankilli kan ngikoemba, ngatun keawai napal mankilli kan ngikoemba, ngatun keawai buttikang, ngatun keawai tarai kan yantin ngiroemba ko ba koti ta ko ba.

Alla, Eloi Biyungbai moroko kaba, ngurraramulla bi tia, mirrul bang kuttan, yarakai bang kuttan.

Alla, Jesu, Yinal Eloi koba, ngupaivi ko yantin kore koba kummara ngiroumba ko, ngurrara mulla bi tia mirrul bang kut tan, yarakai bang kuttan.

Kamunbilla ngearun, kamunbilla nAlla, Marai yirriyirri kan, ngurrara mulla bi tia, mirrul bang kuttan, yarakai bang kuttan.

Jesu, Pirriwul, kota yikora bi unni ta yarakai umulli ta emmoumba, turokon bi yikora bi tia ngali tin yarakai umulli tin emmoumba tin, wommunbilla bi tia waita wokka kolang moroko kolang tetti kunnun bang ba; yanoa bukka ban kora bi tia, ngurraramulla bi tia, kulla bang kinta lang kauwul yakita; Jesu mara bi marai emmoumba.

A! Jesu, Pirriwul ta moroko koba, yantin purrai koba, yantin kore koba, kamulla bi tia, warikulla bi yarakai umulli ta emniobmba, yanoa wal yuti yikora bi tia koiyung kolang baran kolang tetti bunnun ngaiya bang ba, yutilla bi tia murron kolang ngi roung kai kolang moroko ka wokka ka yanti ka tai. Amen kauwa.

A! Jesu, Pirriwul emmoumba nauwa bi tia, kulla bang kinta lang kauwal kata yakita, ngali tin tetti tin, wommunbilla bi tia waita koa bang wauwil moroko kolang ngiroung kai kolang wokka kolang, Jesu wokka ka ba mara bi tia marai emmoumba tetti bunnun ngaiya bang ba. Amen; kauwa.

A! Jesu, Puntimai ta bi, moroko kabirung wokka ko birung, ngurrulla bi tia wiyelli ta emmoumba, yakita kauwul lang bang yarakai uma; yanoa bukka ban kora bi tia, yanoa niuwarra yikora bi tia, warikulla bi yarakai kauwal kauwal umulli ta emmo umba, umulla bi tia murrorong kakilli ko pittul kauwil koa bi emmoung yellawauwil koa bang ngiroug kai wokka ka moroko ka yanti ka tai tetti kunnun bang ba. Amen.

gearun, ngintoa Biyung bai to murrorong tai ko, yinal-lin ngiroumba tin ngearun ba tin Pirri wullin Jesu kin Krist tin, warikulla yantin tara umulli ta yarakai yuraki kai, ngatun kamunbilla yarakai ta birung, ngummwil koa  ngeen ngiroung, ngatun pitul umauwil koa ngiroung yanti ka tai; moron ta bunyai kai kulla kauwil koa ngiroumba yitirra murro rong wiyelli ko ngatun killibinbin kakilli ko, ngali Jesu kin Pirriwul lin. Amen.

The Lord’s Prayer.

Biyungbai ngearun ba wokka kaba moroko kaba, kuttan kummunbilla ngiroumba yitirra yirriyirri kakulli ko; paipibunbilla ngiroumba Pirriwul koba; ngurrur bunbilla ngiroumba wiyelli ta, yanti moroko kaba ngatun yanti purrai ta ba; nguwa ngearun purreung ka yanti katai takilliko ngatun warikulla ngearun ba yarakai umulli ta; yanti ta ngeen warika yantin to wiyapaiyeen ngearun ba; ngatun yuti yikora ngearun yarakai umulli kan kolang, miromulla ngearun yarakai ta birung; kulla ta ngiroumba Pirriwul kan ne ngatun kaiyu kan, ngatun killibinbin yanti ka tai. Amen.

A! Pirriwul, potokulleabi willing emmoumba wiyelli ko, ngatun wiyennun wal kurraka ko emmoumba ko murrorong ngiroumba.

Eloi to noa pitul noa kowwol kore ngukulla ta noa wakol bota yinal ngikoumba ngaliko yantin to ba, ngurran ngikoung kin, keawai wal bara tetti kunnun kulla wal yanti katai moron barun ba kakillinun.

Murrorong ta bara minki kan marai kakulla barun ba kuttan Pirriwul kaba moroko koba.

Murrorong ta bara wari kan yarakai umulli ta barun ba.

Wiyan bang ngiroung, Jesu nung, yarakai umulli ta emmo umba ngatun keawai wal bang yuropa korien emmoumba yarakai; ngiakai wal bang wiyennun yarakai umulli ta emmoumba Pirriwulla; ngatun bi warika yarakai umulli ta birung emmoumba.

Wiyennun ngeen ba, keawai wal yarakai korien ngeen ba, nakoiyan ngaiya ngeen bo. Wonto ba ngeen wiyennun ba yara kai ta ngearun ba, murrorong ko tuloa ko Eloi to warikulli koyarakai umulli ta ngearun ba, ngatun murrorong kakili ko ngearun.

A! Eloi kaiyu kan, Biyungbai ngearun ba Pirriwul koba Jesu koba, ngintoa umullikan yantin koba, ngintoa ta wiyelli kan to Pirriwullo yantin kore koba ko; wiyan ngeen ngatun minki lang kuttan ngeen ngali tin ngearun ba kauwullin yarakai tin, ngatun yarakai umulli tin ngeen yantin ta birung purreung ka birung, kauwullan yarakai umullalla kotulli ta, ngatun wiyelli ta, ngatun umulli ta ngearun ba ko, ngiroung Pirriwul yirriyirri kan kin bukka-pai-ya bin kauwul ngeen kakilli ko ngiroung kauwa yuna bo ta kakilli ko, minki kauwal kuttan ngeen, ngali tin yarakai umuili tin ngearun ba tin, ngatun yarakai kotelli tin ngearun ba tin.

Ella Jesu, ngurrulla bi tia yarakai bang kuttan yakita kinta lang bang kuttan, ngali tin ngiroung kin; bukka ban kora bi tia, warikulla bi yantin yarakai umullita emmoumba; wommunbi yikora bi tia koiyun kolang, mara bi tia marai emmoumba tetti bungngunnun ngiya bang ba; waita wauwil koa bang mikan kolang ngiroung kai kolang moroko kolang wokka kolang; minki bo ta wal bang, kauwa, yuna bo ta, ngali tin kauwul kauwul yarakai tin umulli tin emmoumba tin, umulla bi tia murrong kakilli ko pittul kauwil koa bi tia yarakai kan, warikulla bi yantin yarakai umulli ta emmoumba. Jesu wiyella binung Biyungbai nung ngearun ba moroko ko ba bukka katea kun koa noa tia tetti bungngunnun ngiya bang ba; ngintoa, Jesu, Pirriwul ta yantin ko ba kore koba, umulla bi tia wirrobulli kan kakilli ko ngiroumba ko; ngurrulla bi tia wiyeli ta emmoumba, yakita kulla bi murrorong ta kuttan.

Biyung bai ngearun ba moroko ka la wokka koba ngurrurrurmulla bi tia, bukka ban kora bi tia ngiroumba kin yinallin Jesu tin naki yikora bi tia yantin yarakai umulli ta kauwul emmoumba.

Ella Jesu, Pirriwul kore koba, ngurrulla bi tia wiyelli ta emmoumba yakita, kamulla bi tia murrorong mikan kai kolang ngiroumba tetti bungngunnun ngiya bang ba. Yuti yikora bi tia koiyung kolang. Yutilla bi tia mikan kai kolang ngiroung kai kolang tetti bungngunnun ngaiya bang ba.

Jesu ngurrurrurmulla bi tia, kinta lang bang kuttan, mirul bang kulla warikulla bi yantin yarakai umulli ta emmoumba, mara bi tia marai emmoumba yakita.